حکمت 30: ایمان و کفر
1- شناخت اقسام ایمان
ایمان بر چهار پایه استوار است، صبر، یقین، عدل و جهاد.
صبر نیز بر چهار پایه قرار دارد. شوق، هراس، زهد، انتظار. آن کس که اشتیاق بهشت دارد، شهوت‌هایش کاستی گیرد، و آن کس که از آتش جهنم می ترسد، از حرام دوری می گزیند، و آن کس که که در دنیا زهد می ورزد، مصیبت‌ها را ساده پندارد، و آن کس که مرگ را انتظار می کشد در نیکی‌ها شتاب می کند.
یقین نیز بر چهار پایه استوار است، بینش زیرکانه، دریافت حکیمانه واقعیتها، پند گرفتن از حوادث روزگار، و پیمودن راه درست پیشینیان، پس آن کس که هوشمندانه به واقعیتها نگریست، حکمت را آشکارا بیند، و آنکه حکمت را آشکارا دید، عبرت آموزی را شناسد، و آنکه عبرت آموزی شناخت گویا چنان است که با گذشتگان می زیسته است.
عدل نیز بر چهار پایه برقرار است، فکری ژرف اندیش، دانشی عمیق و به حقیقت رسیده، نیکو داوری کردن، استوار بودن در شکیبایی. پس کسی که درست اندیشید به ژرفای دانش رسیده، و آن کس که به حقیقت دانش رسد، از چشمه زلال شریعت نوشد، و کسی که شکیبا باشد در کارش زیاده روی نکرده با نیکنامی در میان مردم زندگی خواهد کرد.
جهاد نیز بر چهار پایه استوار است، امر به معروف، نهی از منکر، راستگویی در هر حال، و دشمنی با فاسقان، پس هر کس به معروف امر کرد، پشتوانه نیرومند مومنان است، و آن کس که از زشتی ها نهی کرد، بینی منافقان را به خاک مالید، و آن کس که در میدان نبرد صادقانه پایداری کند حقی را که بر گردن او بوده ادا کرده است، و کسی که با فاسقان دشمنی کند و برای خدا خشم گیرد، خدا هم برای او خشم آورد، و روز قیامت او را خشنود سازد.
2- شناخت اقسام کفر و تردید
کفر بر چهار ستون پایدار است، کنجکاوی دروغین، ستیزه جویی و جدل، انحراف از حق، و دشمنی کردن
پس آن کس که دنبال وهم و کنجکاوی دروغین رفت به حق نرسید. و آن کس که به ستیزه جویی و نزاع پرداخت از دیدن حق نابیناست، و آن کس که از راه حق منحرف گردید، نیکویی را زشت، و زشتی را نیکویی پندارد و سرمست گمراهی هاست، و آن کس که دشمنی ورزید پیمودن راه حق بر او دشوار و کارش سخت، و نجات از مشکلات دشوار است.
شک چهار بخش دارد، جدال در گفتار، ترسیدن، دودل بودن، و تسلیم حوادث روزگار شدن.
پس آن کس که جدال و نزاع را عادت خود قرار داد از تاریکی شبهات بیرون نخواهد آمد، و آن کس که از هر چیزی ترسید همواره در حال عقب گرد است، و آن کس که در تردید و دودلی باشد زیر پای شیطان کوبیده خواهد شد، و آن کس که تسلیم حوادث شد و به تباهی دنیا و آخرت گردن نهاد، هر دو جهان را از کف داد.
